آنچه در مورد بوتاکس نمیدانستید!

فهرست مطالب

آنچه در مورد بوتاکس نمی‌دانستید

بوتاکس یکی از پرکاربردترین درمان‌های زیبایی و درمانی در دنیا است که با استفاده از سم بوتولینوم نوع A (Botulinum Toxin Type A) عمل می‌کند.
این دارو با مهار آزاد شدن استیل‌کولین در محل اتصال عصب و عضله باعث شل شدن موقت عضلات می‌شود و اثر آن معمولاً ۲ تا ۶ ماه ماندگاری دارد.
در ادامه، نکات علمی و کمتر شناخته‌شده‌ای درباره بوتاکس آورده شده است 👇

🟣 ۱. بوتاکس‌های تأیید شده و تفاوت برندها

در ایالات متحده، سه برند بوتولینیوم نوع A مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هستند:

برند سال تأیید FDA کشور سازنده ویژگی شاخص
Botox 2002 (زیبایی) / 1989 (درمانی) آمریکا دقت بالا در پخش محدود
Dysport 2009 انگلستان / فرانسه ناحیه اثر وسیع‌تر نسبت به بوتاکس
Xeomin 2011 آلمان بدون نیاز به یخچال و فاقد پروتئین‌های جانبی

✅ بوتاکس در یخچال نگهداری می‌شود، اما زئومین (Xeomin) به دلیل فرمول پایدار خود نیازی به نگهداری سرد ندارد.

🟣 ۲. بوتاکس‌های غیرآمریکایی

  • نورونوکس (Neuronox): در سال 2004 توسط سازمان غذا و داروی کره جنوبی تأیید شد، اما هنوز تأییدیه FDA آمریکا را دریافت نکرده است.

  • BTXA: تنها بوتاکس چینی تأییدشده توسط دولت چین است، ولی توسط FDA تأیید نشده است.

🟣 ۳. تاریخچه‌ی تأیید بوتاکس برای کاربردهای مختلف

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به‌تدریج کاربردهای مختلف بوتاکس را تأیید کرده است:

سال کاربرد توضیح
1989 درمان لوچی چشم (Strabismus) و اسپاسم پلک‌ها (Blepharospasm) اولین مجوز رسمی بوتاکس
2000 درمان دیستونی گردن (Cervical Dystonia) تسکین اسپاسم عضلات گردن
2002 درمان خطوط اخم بین ابروها (Glabellar Lines) نخستین کاربرد زیبایی
2004 درمان تعریق بیش از حد زیر بغل (Axillary Hyperhidrosis) اثر تا یک سال ماندگار
2009 تأیید برند Dysport جایگزین بوتاکس با پخش بیشتر
2010 درمان میگرن مزمن تنها درمان پیشگیرانه تأیید شده
2011 تأیید برند Xeomin نسل جدید بدون افزودنی پروتئینی

🟣 ۴. مکانیسم اثر بوتاکس

بوتاکس با مهار آزادسازی استیل‌کولین (Acetylcholine) در پایانه‌های عصبی، باعث غیرفعال شدن موقت عضله می‌شود.
در نتیجه چین‌وچروک‌ها صاف شده، یا انقباضات غیرارادی عضلات و تعریق بیش از حد کنترل می‌شوند.

🟣 ۵. نکات مهم بعد از تزریق بوتاکس

اگرچه مطالعات بالینی قطعی برای اثبات تأثیر اقدامات پس از تزریق وجود ندارد، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند:

  • تا ۴ ساعت بعد از تزریق خم نشوید و دراز نکشید.

  • روی محل تزریق فشار وارد نکنید.

  • در روز تزریق ورزش نکنید.

  • برای ۹۰ دقیقه پس از تزریق، حرکت دادن ارادی ابروها می‌تواند جذب دارو را افزایش دهد.

🟣 ۶. تفاوت بوتاکس و دیسپورت در میزان پخش

ناحیه اثر Dysport معمولاً وسیع‌تر از بوتاکس است؛ به همین دلیل، پزشک باید در تنظیم دوز و فاصله تزریق دقت بیشتری داشته باشد.

🟣 ۷. کاربردهای درمانی بوتاکس

  1. تعریق زیر بغل (Hyperhidrosis):

    • تأیید FDA در سال 2004

    • دوز معمول: حدود 100 واحد بوتاکس آمریکا یا 300 واحد دیسپورت

    • اثر: تا ۱۲ ماه ماندگار

  2. میگرن مزمن:

    • تأیید FDA در سال 2010

    • تعریف میگرن مزمن: حداقل ۱۵ روز سردرد در ماه، هر بار بیش از ۴ ساعت

    • روش تزریق: ۳۱ نقطه با دوز ۵ واحدی (جمعاً ۱۵۵ واحد) در ۷ ناحیه شامل پیشانی، گیجگاه، پشت سر، گردن و شانه‌ها

    • اثر ضد درد: ۳ تا ۶ ماه

🟣 ۸. موارد منع مصرف بوتاکس

موارد مطلق:

  • حساسیت به اجزای دارو (از جمله آلبومین انسانی)

  • بیماری‌های عصبی‌ـ‌عضلانی (مانند میاستنی گراویس)

  • مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی یا اسپکتینومایسین

موارد نسبی:

  • حاملگی و شیردهی

  • برنامه‌ریزی برای جراحی پلک یا لیفت ابرو در ۳ تا ۶ ماه آینده

🟣 ۹. تداخلات و نکات ترکیبی

  • تزریق هم‌زمان بوتاکس و فیلر (ژل) بلامانع است.

  • بوتاکس نباید در ۳ تا ۶ ماه قبل از لیفت پلک یا ابرو تزریق شود.

  • مقاومت دارویی بسیار نادر است و معمولاً در دوزهای بالا (مثلاً در درمان لوچی چشم) دیده می‌شود.

🟣 ۱۰. مزوبوتاکس (Mesobotox)

در روش مزوبوتاکس، مقادیر بسیار کم بوتاکس در لایه سطحی پوست (درم) تزریق می‌شود.
این تکنیک با مهار غدد چربی و عرق پوست باعث کاهش چربی، کوچک‌تر شدن منافذ و در برخی موارد کاهش آکنه می‌شود.